Jak działa przymusowy urlop i kiedy jest dopuszczalny? Przymusowe urlopy — kompendium wiedzy
Przymusowy urlop wypoczynkowy to jedna z opcji, jaką oferują pracodawcom nowe przepisy. Jak wyglądają przymusowe urlopy i co trzeba o tym wiedzieć?Pandemia koronawirusa a zwłaszcza związane z nią tąpnięcie w gospodarce ostro daje daje się we znaki przedsiębiorcom. Nic dziwnego, że w realiach, gdzie coraz więcej firm musi zawiesić lub też w najlepszym wypadku ograniczyć działalność, przedsiębiorcy szukają różnych form oszczędności. Teoretycznie jedną z opcji może być tutaj przymusowy urlop dla pracowników. Warto przy tym pamiętać, że prawo nadal dość rygorystycznie ogranicza sposób przyznawania pracownikom urlopów.
Czytaj więcej artykułów z kategorii "Praca".
Czy pracodawca może wysłać na urlop pracownika po prostu z tej przyczyny, że firma ma kłopoty z utrzymaniem płynności finansowej firmy? Przyjrzyjmy się tej kwestii nieco dokładniej i postarajmy się odpowiedzieć na te oraz inne pytania.
Przymusowy urlop tarcza antykryzysowa 4.0 — co trzeba o tym wiedzieć?
Przede wszystkim należy zaznaczyć, że o ile wcześniej taka instytucja, jak przymusowy urlop wypoczynkowy de facto nie istniała w polskim prawie pracy, o tyle ostatnie miesiące przyniosły dość znaczące zmiany w tym zakresie. Mówiąc dokładniej, chodzi o zapisy wprowadzone w czerwcu 2020 roku w ramach pakietu Tarcza 4.0.
Co jednak dokładnie się zmieniło i czy na przykład obecne przepisy przewidują chociażby przymusowe urlopy dla pracowników? Odpowiedź brzmi: do pewnego stopnia tak, jednak nadal mamy tutaj do czynienia z licznymi obostrzeniami i ograniczeniami.
W pierwszej kolejności należy więc zaznaczyć, że przymusowy urlop bez zgody pracownika może zostać zastosowany tylko i wyłącznie w sytuacji, kiedy pracownikowi nadal przysługują urlopy, które nie zostały przez pracownika wykorzystane w latach poprzednich. W takim wypadku- a także jeżeli dochodzi do skumulowania się urlopów za ubiegłe lata z urlopem za rok 2020- przedsiębiorcy przysługuje prawo do tego, aby oddelegować swojego pracownika na przymusowy urlop koronawirus.
Co więcej, nie jest w tym celu konieczne uzyskanie zgody pracownika. Mówiąc inaczej, jeżeli zostaną spełnione przesłanki opisane powyżej(brak wykorzystanych dni urlopowych), pracodawca może po prostu zarządzić pracownikowi urlop. Kolejnym ułatwieniem jakie zakładają przepisy Tarczy 4.0 jest możliwość pominięcia planu urlopów. Wcześniej pracodawca zawsze musiał kierować się ustalonym planem urlopów. Obecnie możliwe jest jednak przymusowe oddelegowanie pracownika na urlop. Na dodatek, pracodawca może tutaj całkowicie dowolnie wybrać termin a ponadto nie jest ograniczony planem urlopów.
Dokładną podstawę prawną stanowi artykuł 15 gc ustawy wprowadzającej pakiet Tarcza 4.0. Artykuł ten precyzuje, że w na czas zagrożeń powiązanych z pandemią COVID-19 pracodawca ma prawo przyznać pracownikowi przymusowy urlop wypoczynkowy, o ile pracownik posiada niewykorzystane do tej pory dni urlopowe. Maksymalny dopuszczalny przez wskazany przepis wymiar takiego urlopu wynosi do 30 dni.
Czytaj również: Koszt pracodawcy – co to jest? Co składa się na całkowity koszt pracodawcy i jak go obliczyć?
Przymusowy urlop wypoczynkowy — perspektywa pracownika
Była już mowa o zaletach nowych przepisów z punktu widzenia pracodawców. Istotnie, w wielu wypadkach przymusowy urlop wypoczynkowy dla pracownika może ułatwić zachowanie płynności działania przedsiębiorstwa, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że pracodawca może dowolnie wskazać termin urlopu.
Z perspektywy pracownika zapewne najbardziej istotną kwestią będzie to, czy prawo przewiduje coś takiego, jak przymusowy urlop bezpłatny? A mówiąc inaczej, czy pracodawca może po prostu “zarządzić” nam przymusowy urlop w dowolnym terminie i na dodatek w trakcie tego urlopu nie będziemy otrzymywać wynagrodzenie?
Odpowiedź brzmi: oczywiście, że nie! Tego rodzaju ingerencja w Prawo Pracy byłaby czymś niedopuszczalnym z perspektywy praw pracownika, które są respektowane we wszystkich cywilizowanych gospodarkach. Wprowadzona przez Tarczę 4.0 instytucja przymusowego urlopu dotyczy wyłącznie sytuacji:
- W których pracownik posiada niewykorzystane dni urlopu wypoczynkowego
- Formą urlopu jest właśnie urlop wypoczynkowy, ergo urlop płatny
Co prawda w polskim prawie istnieje opcja urlopu bezpłatnego. Nie jest on jednak przymusowy. Co więcej, urlop bezpłatny może zostać przyznany pracownikowi wyłącznie na jego własny, pisemny wniosek. Jeżeli do wysłania pracownika na bezpłatny urlop doszło w innych okolicznościach(na przykład bez jego zgody), pracodawca dopuścił się złamania przepisów prawa.
Czytaj również: Zwolnienie lekarskie. L4 na dziecko, w ciąży i od psychiatry. Okresy i zasady zwolnienia lekarskiego
Oczywiście należy przy tym pamiętać, że przepisy nigdy nie są doskonałe i właściwie zawsze stwarzają mniejsze lub większe pole do rozmaitych nadużyć. Nie inaczej przedstawia się sytuacja jeżeli chodzi o przymusowe urlopy wypoczynkowe na mocy przepisów zawartych w Tarczy 4.0. Prasa donosi również o tym, że niektórzy pracodawcy bezprawnie wysyłają pracowników na urlopy bezpłatne.
Jak przetrwać przymusowy urlop bezpłatny?
Była już mowa o tym, że polskie prawo nie przewiduje opcji oddelegowania osoby pracującej na przymusowy urlop bezpłatny. Jak jednak doskonale wiadomo, praktyka bardzo często rozmija się z teorią. Zapewne sporo pracowników zostało postawionych przed wyborem pod tytułem urlop bezpłatny albo zwolnienie z pracy.
Naturalnie, takie działanie pracodawcy jest niezgodne z prawem, jednak w praktyce zapewne może się zdarzać a pozycja pracownika na ogół nie jest w takiej sytuacji wystarczająco mocna.
Jak można sobie poradzić w takiej sytuacji? Oczywiście, pierwszą rzeczą, o jakiej pracownik powinien pomyśleć jest znalezienie sobie nowego zatrudnienia. Niestety, jeżeli już zgodziliśmy się na bezpłatny urlop, to przystaliśmy również na jego nienormowany wymiar. Mówiąc inaczej, w tym wypadku tak naprawdę trudno jest określić, czy nadal “mamy pracę”, czy też może czeka nas na przykład kilka czy nawet kilkanaście miesięcy bez wynagrodzenia? Jeżeli posiadamy oszczędności, jest to rzecz jasna okoliczność działająca na naszą korzyść. Warto jednak pamiętać, że do oszczędności należy sięgać dopiero na samym końcu, a więc już po wyczerpaniu wszystkich innych opcji.
Kiedy otrzymujemy przymusowy urlop wypoczynkowy albo też znajdujemy się na urlopie bezpłatnym, istnieje możliwość sięgnięcia po dodatkowe finansowanie. Pierwsza z opcji, jakie są teoretycznie dostępne w tym zakresie to naturalnie kredyt gotówkowy w banku.
Problem? Polityka w zakresie oceny zdolności kredytowej prowadzona przez banki w ostatnich miesiącach uległa jeszcze większemu zaostrzeniu. Oznacza to po prostu tyle, że nasz wniosek o przyznanie pożyczki może zostać po prostu odrzucony. Rozwiązaniem alternatywnym są w tym zakresie usługi renomowanych instytucji pożyczkowych. Przykładowo w firmie Szybka Gotówka możemy uzyskać pożyczkę na okres do 65 dni oraz z możliwością łatwego refinansowania w przypadku ewentualnych problemów ze spłatą.