Zwolnienie lekarskie. L4 na dziecko, w ciąży i od psychiatry. Okresy i zasady zwolnienia lekarskiego

Kwestie związane z możliwością uzyskania i skorzystania ze zwolnienia lekarskiego budzą spore zainteresowanie wśród pracowników. Nie możemy niestety uniknąć sytuacji, w których od czasu do czasu stajemy się niezdolni do wykonywania naszych obowiązków służbowych z powodu zachorowania. Gdy dopada nas choroba, stajemy się mniej wydajni, nie chcemy pojawiać się w miejscach publicznych, a ponadto możemy narazić na niebezpieczeństwo inne osoby z naszego otoczenia (na przykład kolegów z pracy lub przełożonego). Najlepszym rozwiązaniem w sytuacji, gdy dochodzi do pogorszenia stanu zdrowia, jest udanie się do lekarza, a także dostosowanie się do jego zaleceń i leczenia w domu lub w trybie stacjonarnym. 

Jeszcze bardziej skomplikowaną sytuacją jest choroba dziecka. Najmłodsi członkowie rodziny nie mogą zadbać o swoje zdrowie samodzielnie i potrzebują opieki rodziców, szczególnie w czasie zachorowania. Musimy więc zrezygnować ze wszystkich innych spraw – w tym również z wykonywania pracy – i pozostać w domu z maluchem, żeby jak najszybciej wrócił do zdrowia. Jesteś ciekaw, czy zwolnienie lekarskie obejmuje tego typu przypadki? Dowiedz się, czym jest L4 oraz kiedy i na jakich zasadach przysługuje pracownikom zwolnienie lekarskie. Jak skorzystać ze zwolnienia lekarskiego w ciąży lub na dziecko? Czym wyróżnia się zwolnienie lekarskie od psychiatry? O tym wszystkim przeczytasz w naszym artykule. Odpowiadamy również na wszystkie najczęściej zadawane pytania, dotyczące zwolnienia lekarskiego.

Czym jest zwolnienie lekarskie L4?

Zwolnienie lekarskie, powszechnie określane również skrótem L4, to specjalny dokument, który może wystawić tylko i wyłącznie lekarz, w celu określenia stanu zdrowia chorego i potwierdzenia jego niezdolności do wykonywania pracy. Ów dokument trzeba dostarczyć do pracodawcy, żeby usprawiedliwić swoją nieobecność w pracy z przyczyn zdrowotnych. Wcześniej obowiązek ten leżał po stronie chorego pracownika, który musiał dostarczyć zwolnienie lekarskie w formie pisemnej w ciągu 7 dni, licząc od daty wystawienia. Mimo że nie musiał robić tego samodzielnie, to i tak wiązało się to z szeregiem komplikacji. 

Niemniej jednak od 1 grudnia 2018 roku wszystkie zwolnienia są wystawiane w formie elektronicznej w Platformie Usług Elektronicznych ZUS. Wystarczy, że pracownik poinformuje przełożonego o chorobie i nieobecności w pracy, będzie on wówczas mógł samodzielnie sprawdzić dokument zwolnienia lekarskiego za pośrednictwem własnego profilu pracodawcy. 

Zwolnienie lekarskie zawiera następujące informacje: 

• dane osobowe pracownika; 
• miejsce jego zatrudnienia; 
• chorobę pracownika; 
• wyniki badań, potwierdzających chorobę i niezdolność do wykonywania pracy; 
• orientacyjny okres zwolnienia lekarskiego, niezbędny dla powrotu do zdrowia.

Jeżeli po upływie tego okresu pracownik nadal nie będzie zdolny do wykonywania pracy, to lekarz może przedłużyć termin zwolnienia lekarskiego L4.  

Elektroniczne zwolnienie lekarskie

Elektroniczne zwolnienie lekarskie to nowoczesne rozwiązanie, dostępne od 2018 roku na Portalu Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Pozwala to na szybką i skuteczną weryfikację danych o zwolnieniu lekarskim pracownika w trybie online, bez potrzeby wychodzenia z domu i samodzielnego dostarczania L4 swojemu pracodawcy – pod warunkiem, że zarówno pracodawca, jak i pracownik, posiadają profile użytkowników PUE. Od razu po wizycie i badaniach lekarz wpisuje wszystkie niezbędne informacje do PUE, po czym wydrukowany wniosek L4 nie jest już potrzebny. Informacje automatycznie i prawie natychmiast trafiają do ZUS i pracodawcy chorego. W ten sposób wszyscy zostają poinformowani o chwilowej niezdolności do wykonywania obowiązków służbowych przez pracownika w najkrótszym terminie, a proces załatwienia wszystkich związanych z tym formalności jest bardzo szybki. 

W sytuacji kiedy pracodawca nie posiada profilu PUE – a może się tak zdarzyć w przypadku mniejszych firm (które zatrudniają do 20 pracowników maksymalnie) – to na chorym pracowniku będzie ciążyć obowiązek dostarczenia L4 pracodawcy w terminie 7 dni, licząc od momentu wystawienia decyzji lekarza. 

Wciąż należy pamiętać, że nawet biorąc pod uwagę zautomatyzowany system zwolnień lekarskich i nowoczesny proces wystawienia decyzji o L4 przez lekarzy, pracownik musi samodzielnie poinformować pracodawcę o nieobecności w pracy z powodu stanu swojego zdrowia, a także poprosić o sprawdzenie PUE w celu pobrania L4. Przełożony doceni twoje poważne podejście wobec kwestii nieobecności w pracy, a jednocześnie będziesz mieć pewność, że twoje zwolnienie lekarskie zostanie wzięte pod uwagę. Rozmowa telefoniczna z przełożonym pozwoli także omówić bieżące i niezakończone zadania, a być może nawet nakreślić plan działań po powrocie do pracy, czego nie uda się zrobić za pośrednictwem systemu elektronicznego ZUS. 

Zwolnienie lekarskie na dziecko

Jeżeli pracownik wychowuje dziecko, to przysługuje mu nie tylko prawo do zwolnienia lekarskiego z powodu własnej choroby, ale również z powodu choroby dziecka, która wymaga sprawowania nad nim stałej opieki. Oczywiście zwolnienie lekarskie na dziecko wiąże się z większą liczbą formalności i ograniczeń, niż gdyby chodziło o L4 z powodu własnej choroby i niezdolności do wykonywania pracy. Dla przykładu – zwolnienie lekarskie na dziecko przysługuje tylko wtedy, gdy inni dorośli członkowie rodziny pracują, a zatem nie mogą sprawować opieki nad chorym dzieckiem, a ponadto nie korzystają w tym samym czasie ze zwolnienia lekarskiego na dziecko. 

Kolejnym wymogiem jest potrzeba posiadania ubezpieczenia zdrowotnego. Jest to podstawa w przypadku osób, zatrudnionych na umowie o pracę. W przypadku wszystkich innych pracowników (na przykład zatrudnionych na umowie cywilnoprawnej) ciąży na nich obowiązek płacenia comiesięcznych składek zdrowotnych. 

Każdemu pracownikowi przysługuje 60 dni zwolnienia lekarskiego na dziecko w ciągu roku. Z założenia jest to wystarczający termin, nawet w przypadku trudnej choroby – każdy z rodziców może bowiem wziąć po 60 dni chorobowego. Oczywiście – tak, jak w przypadku każdej innej formy zwolnienia lekarskiego – L4 na dziecko może zostać wydłużone w niektórych przypadkach. Warto jednak mieć na uwadze, że zwolnienie lekarskie z tytułu choroby dziecka jest z założenia wyjątkową sytuacją, na którą nie każdy pracodawca się zgadza. Bardzo często tego typu świadczenia zostają określone w umowie, którą pracownik podpisuje na etapie nawiązania współpracy z firmą. Przełożony określa górną granicę wiekową dziecka, stopień zachorowania, liczbę dni, które można spędzić na zwolnieniu lekarskim na dziecko, a także wysokość wynagrodzenia za okres, w którym pracownik przebywa na L4 z powodu choroby dziecka. 

Z reguły wysokość świadczenia w tym okresie wynosi 80% miesięcznego wynagrodzenia pracownika. Jeżeli chodzi o granice wiekowe, to z reguły jest to 14 lat. Oczywiście może dojść do sytuacji, kiedy zachorowało dziecko w starszym wieku. Taka sytuacja wymaga wówczas indywidualnego trybu postępowania i omówienia z przełożonym warunków opieki nad dzieckiem, a co za tym idzie nieobecności w pracy. Podobnie jak z chorym dzieckiem sytuacja wygląda z każdym innym członkiem rodziny. Pracodawcy są skłonni udzielać swoim pracownikom dni wolnych lub zwolnień z tego tytułu. Ich tryb należy jednak omawiać indywidualnie w każdym konkretnym przypadku.

Zwolnienie lekarskie w ciąży

Coraz częściej słyszymy o sytuacji, kiedy kobiety w ciąży pracują prawie przez cały okres aż do samego porodu. Nie oznacza to jednak, że polskie prawo i Kodeks pracy nie umożliwiają innego rozwiązania. Każda pracująca kobieta w ciąży jest uprawniona do 270 dni zwolnienia lekarskiego w ciągu roku, co jest równe 9 miesiącom. Wychodzi na to, że kiedy tylko kobieta dowiaduje się, że jest w ciąży, może natychmiast wziąć zwolnienie lekarskie. Co więcej – przebywając na L4, kobieta w ciąży otrzymuje 100% swojego wynagrodzenia (a nie 80%, tak jak w przypadku choroby). 

Należy też podkreślić, że decyzję o L4 w okresie ciąży może wydać nie tylko ginekolog, ale również każdy inny lekarz. Ciąża nie daje przecież gwarancji na to, że kobieta nie zachoruje na jakąś inną chorobę (na przykład na przeziębienie). W każdym razie – przez 9 miesięcy ciąży może ona liczyć na pełne comiesięczne wynagrodzenie.

Zwolnienie lekarskie od psychiatry

Zdrowie psychiczne jest równie ważne, co zdrowie fizyczne – tak w życiu osobistym, jak i zawodowym. Niemniej jednak większość pracowników, którzy odczuwają pierwsze objawy pogorszenia stanu psychicznego, po prostu je ignoruje. Zwykła terapia oraz tygodniowy odpoczynek od pracy na tym etapie mogą być jednak bardzo pomocne. L4 od psychiatry niczym się nie różni od zwolnień lekarskich innego typu (wydanych przez lekarzy innej specjalizacji). Warto jednak pamiętać, że zwolnienia lekarskiego nie może wydać ani psycholog, ani psychoterapeuta. Chodzi o to, że uzyskanie zwolnienia lekarskiego z tytułu choroby psychicznej jest możliwe tylko w przypadku realnej choroby, jaką jest najczęściej spowodowana mobbingiem depresja. 

Pracownicy, którzy odczuwają pierwsze objawy choroby psychicznej, nie powinni się wzbraniać przed wizytą u psychiatry, jak również przed wydaniem decyzji o L4. Historia zachorowań nie zostanie określona w świadectwie pracy, a więc kolejni pracodawcy nigdy się nie dowiedzą o potencjalnych problemach ze zdrowiem psychicznym u kandydata na stanowisko pracy.

Każdy inny aspekt skorzystania ze zwolnienia lekarskiego od psychiatry niczym się nie różni od standardowego L4. Taki sam jest zarówno okres zwolnienia, jak i wysokość wynagrodzenia. 

Zwolnienie lekarskie – ile dni przysługuje?

Najczęściej pracownicy nie wiedzą, ile dni zwolnienia lekarskiego w roku im przysługuje i starają się maksymalnie skrócić ten okres za wszelką cenę, nawet kosztem własnego zdrowia. Mało kto ma świadomość tego, że w ciągu roku przysługuje mu aż 6 miesięcy lub 182 dni zwolnienia lekarskiego. Okres ten przewidziano oczywiście dla poważniejszych zachorowań. W przypadku zwykłej grypy czy przeziębienia wystarczą nawet dwa tygodnie, by wrócić do zdrowia. Jeżeli natomiast dochodzi do choroby, która wymaga więcej czasu na leczenie i rehabilitację, to każdy zatrudniony może wydłużać L4 nieograniczoną liczbę razy, aż do terminu 6 miesięcy. 

Jeszcze dłuższy okres zwolnienia lekarskiego, który wynosi 9 miesięcy, przysługuje kobietom w ciąży. Jeśli zaś choremu nie wystarczy 6 miesięcy na pełne wyzdrowienie, może on wówczas skorzystać z opcji przedłużenia niezdolności do pracy i uzyskania świadczenia rehabilitacyjnego przez kolejnych 12 miesięcy.

Zwolnienie lekarskie a wynagrodzenie

Każdemu pracownikowi, który korzysta ze zwolnienia lekarskiego, przysługuje wynagrodzenie za okres nieobecności w pracy z powodu zachorowania. W niektórych przypadkach wysokość wynagrodzenia może być niższa, a w innych pozostaje taka sama, jak w przypadku wykonywania pracy w zwykłym trybie. Ile dokładnie otrzyma pracownik, przebywający na L4? Kwota jego miesięcznego wynagrodzenia najprawdopodobniej zostanie pomniejszona o 20%. Dzieje się tak w przypadku większości zachorowań, w tym również chorób zakaźnych. W poszczególnych, wyjątkowych sytuacjach, chory może zachować 100% swojego miesięcznego wynagrodzenia. Dzieje się tak w przypadku, jeżeli: 

• pracownik jest w ciąży; 
• doszło do powikłania, które jest związane z wypadkiem w drodze z lub do pracy;
• występuje konieczność poddania się poszczególnym badaniom medycznym.

Wysokość wynagrodzenia w trakcie L4 należy też omawiać w każdym indywidualnym przypadku ze swoim pracodawcą. Bardzo często przełożeni są skłonni do wypłacenia pensji w jej pełnym wymiarze, podczas gdy pracownik jest niezdolny do wykonywania pracy z powodu zachorowania.

Często zadawane pytania

Zasady korzystania ze zwolnienia lekarskiego wciąż wywołują wiele pytań u pracowników. Niektórzy z nich starają się z kolei pogłębić wiedzę na ten temat, żeby w razie potrzeby móc skorzystać z prawa do uzyskania L4 i nie wykonywania pracy w okresie choroby, by móc spokojnie odpoczywać i wracać do zdrowia, zgodnie z zaleceniami lekarza. Inni zaś wolą unikać tematu zwolnień lekarskich, a także obawiają się wszelkich wizyt u lekarzy, które mogą skutkować wydaniem decyzji o potrzebie nieobecności w pracy z powodu L4. Poniżej odpowiadamy na wszystkie najczęściej zadawane pytania, związane z procedurą korzystania ze zwolnienia L4, rozwiewając tym samym wszelkie związane z tym tematem wątpliwości.