Podatek od spadków i darowizn – co się zmieni w 2023?

Wielkich zmian w podatku od spadków i darowizn na rok 2022 nie zaplanowano – stawki podatkowe i zasady ich naliczania nie ulegną zmianom. Zmienią się jedynie niektóre kwestie podatkowe związane z darowizną mieszkania. Zmianie może również ulec interpretacja prawa w przypadku darowizny pieniężnej z zaznaczonym wskazaniem przez darczyńcę, na co środki mają być przekazane. Wszystko za sprawą wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, który orzekł, że w takiej sytuacji fiskus nie może pobrać podatku. Jak zatem przedstawia się podatek od spadków i darowizn w 2022 roku?

Czytaj więcej przydatnych artykułów z kategorii "Budżet państwa"!

Darowizna – czym dokładnie jest?

Zanim przejdziemy do spraw podatkowych, warto przypomnieć, czym dokładnie jest darowizna. A jest ona nieodpłatnym przysporzeniem korzyści obdarowanemu, kosztem majątku posiadanego przez darczyńcę. Mówiąc językiem potocznym, jest to podarowanie komuś jakieś rzeczy lub środków pieniężnych, które go wzbogacą, a które należały wcześniej do darczyńcy i podarowanie ich nie powoduje dla niego żadnych korzyści z tego tytułu. Po prostu jest to przysłowiowa bezinteresowne przekazanie praw majątkowych drugiej osobie lub podmiotowi prawnemu (np. darowizna dla fundacji). Kwestia tego, kiedy i czy od darowizny płaci się podatek, jest dość skomplikowana. Wszystko jednak wyjaśnimy.

Darowizna i spadek a podatek

Niestety, wedle prawa, pomoc w postaci darowizny jest opodatkowana. Umowa darowizny jest regulowana przez Kodeks Cywilny, a dokładnie przez jego III księgę. Podstawą prawną do opodatkowania darowizny i spadku są:

• Ordynacja podatkowa ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.)
• Ustawa o podatku od spadków i darowizn z dnia 28 lipca 1983 (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768, z późn. zm.)
• Rozporządzenia Ministra Finansów – z dnia: 22 sierpnia 2005 r., 18 grudnia 2006 r., 26 września 2011 r., 27 listopada 2015 r., 15 października 2018 r. (z późn. zm.)

Umowa darowizny nie zawsze musi mieć formę pisemną. Może przybierać również postać umowy ustnej. Zawsze jednak biorą w niej udział dwie strony:

• darczyńca
• obdarowany

Czytaj również: Jak rozliczyć PIT przez internet w 2022 roku?

Przy czym do umowy może przystąpić po obu stronach więcej osób niż jedna. Do obowiązkowych umów pisemnych w przypadku darowizny należą np.:

• darowizna nieruchomości – akt notarialny
• darowizna samochodu – umowa darowizny

Pisemne umowy darowizny potrzebne są wszędzie tam, gdzie zachodzi konieczność formalnego przeniesienia praw własności. Co do podatku od darowizny to ustawa o podatku od spadku i darowizny w wielu przypadkach zwalnia z konieczności uiszczenia podatku. Kogo i kiedy?

Kto płaci podatek od darowizny?

Najważniejszą kwestią dla laików jest to, kto zapłaci podatek od darowizny darczyńca czy obdarowany. W myśl przepisów obejmujących opodatkowanie spadku i darowizny, podatek od darowizny płaci osoba obdarowana. Jego wysokość zależy od wartości darowizny oraz od tego, w jakiej grupie podatkowej znajdują się darczyńca i obdarowany. Rozróżniamy trzy takie grupy:

To ile wyniesie w ostateczności podatek od darowizny i spadku, zależy głównie od tego, z jaką grupą podatkową mamy do czynienia A tym samym z wysokością przypisanej do danej grupy kwotą wolną od podatku. Znaczenie ma również wartość samej darowizny czy spadku. Zerowa grupa podatkowa, która w części pokrywa się z grupą pierwszą, to osoby, które mogą być w pełni zwolnione z podatku od darowizny. Żeby jednak uzyskać zwolnienie od podatku, muszą zgłosić do Urzędu Skarbowego otrzymaną darowiznę (druk SD- Z2) w czasie nie dłuższym niż 6 miesięcy od jej otrzymania. Chyba że darowizna była potwierdzona aktem notarialnym. W takiej sytuacji obowiązek powiadomienia fiskusa i odprowadzenia podatku ciąży na notariuszu. Tak przynajmniej było do tej pory. Rewolucją może okazać się zmiana, o której już wspomniano na początku artykułu. Więcej o niej będzie w dalszej części tekstu.

Ile wynosi podatek od darowizny?

To, jaki jest podatek od darowizny, zależy od grupy podatkowej oraz wartości darowizny czy spadku. Najkorzystniejszą sytuację mamy w pierwszej i drugiej grupie. Trzecia grupa podatkowa jest najbardziej obciążona i niestety musi podzielić się z państwem polskim sporą częścią darowizny. Ogólnie rzecz biorąc wysokość podatku od darowizn w danych grupach podatkowych, obliczana jest od nadwyżki podstawy opodatkowania, występującej ponad wolną kwotę od podatku.

Podatek od darowizny stawki:

Jak obliczyć podatek od darowizny? Oto prosty przykład:

Teść podarował zięciowi 35 000 zł. W takiej sytuacji nie występuje zwolnienie z podatku. Teść i zięć należą do I grupy podatkowej. Ile zięć będzie musiał oddać fiskusowi?

Obliczenie różnicy:

35 000 zł (darowizna) – 9 367 zł (kwota zwolniona z podatku) = 25 363 zł

Kwota 25 363 zł przekracza III próg podatkowy (20 556 zł) – należny podatek wynosi 822,20 zł i 7% nadwyżki ponad 20 556 zł:

Obliczenie nadwyżki:

25 363 zł – 20 556 zł = 4 807 zł

Obliczenie 7% nadwyżki:

7% * 4 807 zł = 336,49 zł

Należny podatek:

822,20 zł+336,49 zł = 1 159,00 zł (zaokrąglamy do pełnej liczby)

Ważne! O darowiźnie, której wartość nie przekracza wolnej kwoty w danej grupie podatkowej, nie musimy informować Urzędu Skarbowego.

Oszacowanie wartości darowizny nieruchomości, samochodu lub innej rzeczy

Co do szacowania wartości darowizny i spadku w przypadku nieruchomości czy przedmiotów, obdarowany sam w zeznaniu podatkowym musi wskazać wartość otrzymanej darowizny, czyli de facto ustalić ile wynosi podatek od darowizny mieszkania. Nie znaczy to jednak, że może być ona przypadkowa. Kierować się tutaj trzeba ich wartością rynkową na moment otrzymania darowizny. Jeśli zaniżymy wartość darowizny, ZUS może zakwestionować zeznanie i zażądać opinii biegłego lub przedłożonej przez obdarowanego wyceny darowizny dokonanej przez profesjonalnego rzeczoznawcę. I nie ma tutaj znaczenia czy chodzi o podatek od darowizny samochodu, mieszkania albo podatek od darowizny domu.

W przypadku kwot wolnych od podatku w pierwszej grupie warto pamiętać, że liczy się tutaj suma środków (lub wartość pieniężna darowizny) podarowanych nam przez bliskich w ciągu ostatnich 5 lat, która nie może przekroczyć 9 637 zł. W ten sposób podatek od darowizny dla syna przekraczający tę sumę wymaga już zgłoszenia (chyba że nastąpią inne okoliczności, które likwidują ten obowiązek, o których piszemy niżej).

Ile wynosi podatek od darowizny?

Wysokość podatku od darowizny zależy od tego, w jakiej jesteśmy grupie podatkowej oraz wartości darowizny. Poniżej prezentujemy przykłady darowizny i podatku, jaki będziemy musieli od niej zapłacić.

Podatek od darowizny 2022 – zwolnienie

Jak widać, najkorzystniej przedstawia się podatek od darowizny w rodzinie – szczególnie tej najbliższej, gdzie możemy liczyć na całkowite zwolnienie z podatku. Najgorzej sytuacja wygląda w przypadku sporej darowizny na rzecz całkiem obcych osób czy instytucji, gdzie fiskus zabierze sporą część nowo nabytego majątku. A czy jest coś, za co nie zapłacimy podatku od darowizny? Jedynym przypadkiem, w którym nie zapłacimy podatku od darowizny, niezależnie od tego, w jakiej grupie podatkowej jesteśmy, są prawa autorskie. Opodatkowanie spadku nie dotyczy również funduszy zbieranych na emeryturę, czyli:

1. Środki zgromadzone na OFE.
2. Fundusze na subkoncie indywidualnym w ZUS-ie.
3. Środki z pracowniczego programu emerytalnego.

Czytaj również: Jak obliczyć podatek dochodowy?

Podatek od sprzedaży nieruchomości nabytej w drodze spadku – tutaj zmiany!

W przypadku darowizny nieruchomości (lub jej spadku) musimy liczyć się z dodatkowymi regulacjami prawnymi, które dotyczą możliwości obrotu otrzymanymi nieruchomościami. Sam podatek od darowizny nieruchomości pobierany jest na zasadach opisanych powyżej. Istnieje jeszcze jednak kwestia dysponowania otrzymaną nieruchomością. W myśl wcześniejszych przepisów, jeśli odziedziczoną nieruchomość sprzedamy z zyskiem w ciągu 5 lat od jej otrzymania, musimy zapłacić podatek dochodowy. Ten 5-letni okres do tej pory liczony był jednak nie od daty otrzymania spadku, a od daty śmierci spadkodawcy, co ma ulec zmianie. Pięcioletni okres będzie liczony od momentu nabycia spadku. Na ratunek przychodzi tutaj jednak ulga mieszkaniowa. Jeśli pozyskane pieniądze ze sprzedaży nieruchomości przeznaczymy na cele mieszkaniowe – na co mamy teraz 3 lata – to nie zapłacimy podatku dochodowego.

Darowizna z obowiązkiem wykonania poleceniem zwolniona z podatku!

Prawdziwą rewolucyjną zmianą w opodatkowaniu darowizny i spadku wśród najbliższych jest orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego wydane 6 czerwca 2018 roku. Daje ono szansę na całkowite zwolnienie z podatku od darowizny bez konieczności zgłaszania jej fiskusowi. Wystarczy, że przy przekazaniu darowizny darczyńca wskaże konkretny cel, na jaki może być ona przeznaczona. To konkretne orzeczenie sądu dotyczyło pieniędzy w wysokości 400 tys. zł, które matka przekazała córce. Córka nie zgłosiła tego faktu do fiskusa w ciągu ustawowych sześciu miesięcy. Z tego powodu US chciał naliczyć podatek. Nastąpiło sądowe rozstrzygnięcie, które po apelacji zaowocowało korzystnym dla kobiety wyrokiem. Sąd uznał, że bazując na art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w przypadku darowizny z poleceniem nie trzeba płacić podatku.

Przywrócenie pełnej amortyzacji przy spadkach i darowiznach

Pozytywną zmianą dla spadków i darowizn w 2022 roku jest również przywrócenie pełnej amortyzacji składników majątku, które nabyliśmy w drodze spadku albo darowizny od naszych najbliższych. Za sprawą wprowadzonych zmian znowu można dokonywać odpisów amortyzacyjnych w pełnym zakresie (spadek). Natomiast w przypadku darowizn konieczne jest, aby odpisy amortyzacji były dokonywane jeszcze przez darczyńcę i muszą być kontynuowane w taki sam sposób.

Zmian w podatkach od spadku i darowizn nie ma może zbyt wiele w tym roku, ale te, które są, mogą ułatwić nam życie. Pamiętajmy jednak o tym, aby zawsze dopilnować wszystkich formalności związanych z przyjęciem spadku i darowizn, jeśli przekraczają one kwoty zwolnione od podatku. W tym przypadku zawsze lepiej dmuchać na zimne i nie narażać się fiskusowi.