Jak obliczyć podatek dochodowy?

Każdy, kto osiąga w Polsce jakiś legalny dochód, jest zobowiązany do uiszczania podatku dochodowego. Niektórzy sądzą, że ten obowiązek ciąży jedynie na firmach, ale to nie jest prawda. Podatek dochodowy muszą płacić zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, a więc nie ma znaczenia czy pracujesz na etacie, czy też jesteś wspólnikiem w spółce prawa handlowego albo prowadzisz jednoosobową firmę.

Wiele osób, zwłaszcza świadczących pracę na rzecz jakiejś firmy, nie wie także, jak oblicza się podatek dochodowy, gdzie go wpłacać i w jakim terminie. Nie muszą tego wiedzieć, bo za nich pilnują tego pracodawcy, a konkretnie pracownicy odpowiedzialni za sprawy księgowo-płacowe. Jednak początkujący przedsiębiorcy muszą być zorientowani w tym temacie, szczególnie ci, którzy zamierzają się rozliczać podatek dochodowy samodzielnie. Dlatego postaramy się przybliżyć tą skomplikowaną materię i nieco ją oswoić, bo nieprawidłowe rozliczenie podatku dochodowego może wpędzić firmę w niepotrzebne problemy i zaowocować grzywną.

Czytaj więcej przydatnych artykułów w kategorii "Budżet państwa"

Co to jest podatek dochodowy? Co podlega opodatkowaniu?

Definicje, jak to definicje, bywają różne. Są wersje uproszczone i te przeznaczone dla osób, które posiadają już wiedzę tajemną w zakresie podatków i innych finansowych rozliczeń. My jednak posłużymy się pewnym uproszczeniem. Podatek od dochodów to obowiązkowa świadczenie na rzecz państwa. Zależne jest od wysokości dochodu po odliczeniach, na które składają się koszty uzyskania przychodu. To proste: przychód-koszty uzyskania przychodu=dochód. I to właśnie dochód stanowi podstawę do obliczenia omawianego podatku.

Podatkowi dochodowemu (PIT) podlegają wszystkie dochody uzyskiwane z indywidualnej działalności gospodarczej czy udziału w spółce osobowej. Regulują to dwa akty prawne: ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) i ustawa z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm.).

Rodzaje opodatkowania – co trzeba wiedzieć?

Zgodnie z wymienionymi ustawami każda osoba rozpoczynająca działalność podlega automatycznie opodatkowaniu dochodów na zasadach ogólnych, tj. według stawek progresywnych. Natomiast potem, w terminie do 20 stycznia następnego roku podatkowego może przejść na podatek liniowy lub ryczałtowy. Jednak, aby to było możliwe musi złożyć stosowne oświadczenie do naczelnika Urzędu Skarbowego już przed osiągnięciem pierwszego przychodu. Potem w latach kolejnych również obowiązuje wspomniany termin 20 stycznia, kiedy to przedsiębiorca musi składać takie oświadczenia, bowiem możliwość korzystania z innej formy opodatkowania istnieje tylko przez jeden rok podatkowy. Można także pisemnie zrezygnować z podatku zryczałtowanego lub liniowego i wrócić do zasad ogólnych.

Ale, żeby zdecydować jaką formą opodatkowania ma być objęta planowana lub prowadzona już działalność, trzeba wiedzieć czym różnią się te opcje.

• Podatek progresywny. To rozliczanie podatku na zasadach ogólnych, a inaczej obliczanie podatku dochodowego według skali podatkowej. Skala podatkowa 2019 to stawka 18% od dochodu do 85 528 zł i podatek 32% od dochodu powyżej tej kwoty. Przedsiębiorcy korzystający z tego wariantu mogą od swojego dochodu odliczać składki na ubezpieczenie społeczne, natomiast od samego podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz kwotę pomniejszającą składki, tj. 556,02 zł.
• Podatek liniowy. To forma, którą najczęściej wybierają firmy osiągające wysokie dochody, bowiem niezależnie od ich wielkości płacą podatek w wysokości 19%. Jednakże ta preferencyjna stawka sprawia, że nie można korzystać z wszystkich odliczeń przynależnych do formy progresywnej. Tu nie można zrobić odliczenia od podatku dochodowego w postaci kwoty 556,02 zł.
• Podatek zryczałtowany. Podatnik, który zdecyduje się na taką właśnie formę opodatkowania nie musi prowadzić księgi przychodów i rozchodów, a jedynie ewidencję przychodów. Nie odlicza kosztów a obliczanie należnego podatku dochodowego jest o wiele prostsze. Tu także jest możliwość odliczania składek na ubezpieczenie społeczne od przychodów i składek na ubezpieczenie zdrowotne od obliczonej kwoty podatku dochodowego.

Obliczanie poszczególnych rodzajów podatku dochodowego

Część przedsiębiorców powierza obliczanie podatku dochodowego i pilnowanie wszelkich kwestii finansowych księgowym. Większe firmy zatrudniają takie osoby, mniejsze korzystają z usług rozlicznych biur rachunkowych. Jednak na początku drogi biznesowej nie zawsze są na to fundusze i trzeba wszystko obliczyć samodzielnie. Dlatego też przybliżamy sposoby obliczania podatku dochodowego dla opisanych wcześniej wariantów.

Podatek progresywny

• Podliczamy przychód od początku roku narastająco, czyli co miesiąc jest on większy. Podliczamy także koszty w ten sam sposób i odejmujemy tą kwotę od przychodów. W ten sposób uzyskujemy kwotę dochodu.
• O kwoty dochodu można następnie odliczyć stratę z roku ubiegłego, o ile była oraz sumę składek na ubezpieczenie społeczne zapłaconych w danym roku podatkowym.
• Otrzymana kwota końcowa to właśnie dochód podlegający opodatkowaniu, tzw. podstawa opodatkowania.
• Kwotę tą należy zaokrąglić w górę do pełnych złotych.
• Podstawę opodatkowania mnożymy przez 18%, o ile jest to kwota nie przekraczająca 85 528 zł. W przypadku większego dochodu mnożymy przez stawkę podatku 32%.
• Od uzyskanej kwoty odejmujemy sumę zapłaconych w danym roku podatkowym składek na ubezpieczenie zdrowotne, ale nie całość a jedynie 7,75% od podstawy (całość to 9%).
• Od obliczonej kwoty odliczamy zaliczki na podatek dochodowy wpłacane przez dany rok podatkowy.
• Następnie, w przypadku stawki 18%, odliczamy kwotę 556,02. W przypadku wyższych dochodów i stawki 32% nie wolno tego robić.
• Uzyskana kwota to podatek należny, czyli suma, którą należy zapłacić fiskusowi.

Podatek liniowy

• Obliczamy kwotę dochodu dokładnie tak samo jak w wariancie poprzednim.
• I dokładnie tak samo odliczamy składki na ubezpieczenie społeczne oraz ewentualną stratę.
• Różnica polega na tym, że uzyskaną kwotę mnożymy przez 19%. Uzyskaną kwotę zaokrąglamy.
• Następnie, od kwoty podatku dokonujemy odliczenia składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczek na podatek dochodowy, identycznie jak w opcji podatki progresywnego. Uzyskujemy kwotę podatku należnego.
• Ważne: w tym wariancie nie odliczamy kwoty 556,02 zł.

Podatek zryczałtowany

• Podliczamy przychody uzyskane w danym roku podatkowym, bez odliczania kosztów.
• Od tej kwoty odliczamy sumę składek na ubezpieczenie społeczne uiszczone w danym roku. Można także odliczyć składki, które nie zostały ujęte w poprzednich wyliczeniach podatku.
• Uzyskaną kwotę zaokrąglamy do pełnych złotych, a następnie mnożymy przez stawkę podatku przypisaną do rodzaju prowadzonej działalności. Wykaz stawek i katalog działalności znajduje się w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, a konkretnie w art. 12 ust. 1.
• Od uzyskanej kwoty podatku można odjąć teraz 7,75% podstawy składek na ubezpieczenie zdrowotne. Tu także można ująć składki, które nie zostały wliczone wcześniej.
• Tak uzyskana kwota, po zaokrągleniu, stanowi sumę podatku dochodowego należną Urzędowi Skarbowemu.

Podatek dochodowy - terminy inne ważne informacje

Przedsiębiorca jest zobowiązany do wpłacania zaliczek na podatek dochodowy do 20 dnia każdego miesiąca, następującego po miesiącu, którego dotyczy. Wyjątek stanowi grudzień. Wtedy przedsiębiorcy, którzy przed 20 stycznia następnego roku złożą zeznanie roczne PIT oraz zapłacą obliczony w nim podatek. W przypadku rozliczeń kwartalnych ta zasada nie obowiązuje.

Nowością są zmiany, które wprowadzono w 2018 roku. Jeśli wartość zaliczki na podatek dochodowy nie przekroczy 1000 zł, podatnik może przesunąć zapłatę podatku w czasie i nie obowiązuje go wspomniany termin, tj. do 20 każdego miesiąca. Mowa tu o kwocie uzyskanej po odliczeniu sumy wpłaconych wcześniej zaliczek od kwoty dochodu osiągniętego od początku roku.

Czytaj również: 9 sposobów na zwiększenie swojej zdolności kredytowej

Od roku 2007 nie ma już obowiązku składania okresowych deklaracji podatkowych do US. Przedsiębiorca musi jedynie wnosić wyliczone opłaty na konto właściwego Urzędu Skarbowego wraz z wpisaniem odpowiedniego tytułu przelewu, np. PIT-36 za V.2018. 

Przedsiębiorcy rozliczający się na zasadach ogólnych, czyli w wariancie podatku progresywnego, muszą wypełnić zeznanie roczne na druku PIT-36. Osoby, które zdecydowały się na podatek liniowy wypełniają PIT-36L. Z kolei podatek zryczałtowany trzeba rozliczać na druku PIT-28. Co ciekawe żaden z tych formularzy nie jest wiodący i jeśli jedna osoba prowadzi dwa rodzaje działalności i rozlicza podatek dochodowy w różny sposób, musi się rozliczać na dwóch różnych drukach.

W internecie można obecnie znaleźć przydatne narzędzia i informacje, które ułatwią rozliczanie podatku dochodowego. Można tu zarówno znaleźć kalkulatory podatku dochodowego 2022, praktyczne porady jak obliczyć podatek dochodowy oraz przydatne elektroniczne formularze.

Weź pożyczkę

Kwota wolna od podatku

Na koniec nieco przyjemniejsza strona podatkowego obowiązku, który jest zwykle zmorą dla wielu przedsiębiorców w naszym kraju. Zaliczki na podatek dochodowy można pomniejszać o kwotę wolną od podatku. Niewiele, ale zawsze to jakaś ulga. Jest to ukłon w stronę najmniejszych firm, które nie osiągają dochodów powyżej progu 85 528 zł w skali roku, a także 13 000 zł. Ta druga grupa to zwykle osoby świadczące incydentalnie usługi i osiągające nieregularne przychody ze swojej działalności.

I tak, dla podatników opodatkowanych według skali podatkowej, w roku bieżącym kwota pomniejszająca podatek wynosi:

• 1440 zł - dla podstawy obliczenia podatku nieprzekraczającej kwoty 8000 zł. 1440 zł pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 883 zł 98 gr × (podstawa obliczenia podatku - 8000 zł) ÷ 5000 zł, dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 8000 zł i nieprzekraczającej kwoty 13 000 zł;
• 556,02 zł - dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 13 000 zł i nieprzekraczającej kwoty 85 528 zł. 556,02 zł pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 556 zł 02 gr × (podstawa obliczenia podatku - 85 528 zł) ÷ 41 472 zł, dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 85 528 zł i nieprzekraczającej kwoty 127 000 zł;

Powyższe zasady obliczeń można stosować dopiero przy sporządzaniu zeznania rocznego za 2020 rok i co ważne, nie dotyczą one podmiotów, które osiągnęły dochody przekraczające 127 000 zł w skali roku.

Zerowy PIT dla młodych do 26 lat

1 sierpnia 2019 roku w polskim ustawodawstwie zaszły zmiany dotyczące podstaw opodatkowania osób, które nie ukończyły 26. roku życia. Takie osoby zgodnie z nowacjami, wprowadzonymi do Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz Ustawy z dnia 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zostały całkowicie zwolnione od spłaty podatków z tytułu uzyskania przychodów na podstawie trzech podstawowych rodzajów umów:

• O pracy;
• Zlecenia;
• O pracy nakładczej.

Ulga dotyczy wszystkich osób przed 26. rokiem życia, czyje roczne dochody nie przekraczają 85 528 zł. Ponadto, w 2019 roku, ze względu na to, że nowe zasady opodatkowania zaczęły obowiązywać od końca lata, limit ten wynosi 35 636, 67 zł – 5/12 limitu rocznego.

Przykład:

Absolwent uczelni wyższej (25 lat) zarobił 10.000 zł brutto w okresie styczeń-czerwiec 2020 r. oraz 20 000 zł w okresie wrzesień-grudzień 2020 r. Limit zatem nie został przekroczony i całość uzyskanego wynagrodzenia zwolniona jest z podatku PIT.

Warto pamiętać o tym, że limit 85 528 zł obejmuje różne rodzaje wynagrodzeń, w tym:

• Wynagrodzenia ze stosunku służbowego;
• Wynagrodzenia ze stosunku pracy;
• Wynagrodzenia za pracę nakładczą;
• Wynagrodzenia ze spółdzielczego stosunku pracy;
• Wynagrodzenia ze stosunku umowy zlecenia;
• Kwoty zwolnione z podatku na podstawie innych przepisów.

Z kolei limit 85 528 zł nie obejmuje:

• Studenckie umowy stażowe;
• Zasiłki dla bezrobotnych;
• Zasiłek chorobowy;
• Zasiłek macierzyński;
• Umowy o praktyki absolwenckie;
• Kwoty odpraw i odszkodowań za skrócenie okresu wypowiedzenia;
• Kwoty odpraw i odszkodowań za nieprawidłowe rozwiązanie umowy o pracę;
• Niektóre stypendia.

Dzięki nowacjom w polskim ustawodawstwie ze spłaty podatków już w 2020 roku zostanie zwolnionych ponad 2 miliony młodych osób. Są to również dobre informacje dla tych, którzy zamierzają ubiegać o pożyczki na kształcenie, gdyż część kwoty można po prostu zaoszczędzić z niezapłaconych podatków.

Zanim jednak do tego dojdzie, osoba przed ukończeniem 26. roku życia powinna złożyć oświadczenie o swoich przychodach.

Obniżenie podatku o 1%

W 2019 roku wchodzi jeszcze jedna nowelizacja polskiego ustawodawstwa, dotycząca rozliczenia PIT. Mianowicie, chodzi o obniżenie podatku PIT o 1% dla wszystkich osób, których dochody w ciągu roku nie przekroczyły 85 528 zł brutto (czyli nie były większe, niż 7127,30 zł na miesiąc). Jak dokładnie będzie działać nowy system opodatkowania? Proponujemy obejrzeć krótki film.

Co dokładnie oznacza nowelizacja ustawy? Wszyscy, którzy podejmuje pracę na podstawie umowy zlecenie, o pracy oraz o dzieło i rozliczają się ryczałtem (nie liniowo), już od października będą mieli więcej pieniędzy w swoich kieszeniach. Za pomocą poniższej tabeli łatwo ustalisz, ile dokładnie możesz zaoszczędzić (kwota oszczędności bezpośrednio zależy od kwoty dochodów).

Jak widzisz, skala podatkowa w 2019 roku przedstawia się bardziej optymistycznie, niż w poprzednich latach.

Ponadto, jak i wcześniej rozliczyć PIT można będzie przez Internet.

Kara za błędy i nieterminowość PIT w 2022 r.

Jeśli składając deklarację podatkową przypuścimy się błędu niecelowo, wówczas nie będzie to skutkowało karną odpowiedzialnością skarbową. Natomiast działania umyślne (zarówno nieterminowość, jak i celowo popełnione błędy) w 2022 roku będą podlegać bardziej surowej odpowiedzialności.W 2019 roku rząd zachował część starych oraz ustalił nowe kary za błędy i nieterminowość składania PIT. Tak wygląda ich aktualny wykaz:

• Wykroczenie skarbowe: kara grzywny (mandat) 210-4200 zł;
• Kara grzywny i odmowa przyjęcia mandatu: 210-42000 zł;
• Przestępstwo skarbowe, rozstrzygane przez sąd: od 10 do 720 stawek dziennych (nawet do 2 016 000 000 zł);
• Sankcja za niezłożenie deklaracji podatkowej - kilkaset złotych;
• Brak podpisu pod zeznaniem: indywidualne wezwanie do złożenia zeznania w urzędzie skarbowym;
• Niewłaściwe zeznanie roczne: tworzenie korekty zeznania.

Kwestie podatkowe nie należą do lubianych ani też łatwych, jednakże prowadząc działalność gospodarczą nie sposób ominąć tego tematu. A początkujący przedsiębiorca musi zwykle zmagać się z tą materią sam. Dlatego warto przyswoić tę wiedzę, aby potem prawidłowo i na czas zrobić rozliczenie podatku dochodowego, a tym samym nie popaść w poważne problemy z fiskusem.