Dom energooszczędny – ile kosztuje i czy opłaca się jego budowa?

Decydując się na budowę domu, coraz więcej osób zastanawia się nad projektem budynku energooszczędnego. Z założenia eksploatacja takiego domu jest znacznie tańsza, a w wieloletniej perspektywie pozwala zaoszczędzić środki i zwrócić inwestycje w budowę takiego domu. Z jakimi kosztami wiąże się realizacja projektu domu energooszczędnego? Jakie elementy powinien zawierać taki budynek? Czym w ogóle jest dom energooszczędny i w jaki sposób różni się od zwykłych domów jednorodzinnych? O tym wszystkim opowiemy w naszym artykule. Postaramy się też wyjaśnić, czy i dlaczego opłaca się inwestycja w budowę domu energooszczędnego, a także w jakim terminie należy spodziewać się jej zwrotu. 

Czytaj więcej artykułów z kategorii "Dom"

Weź pożyczkę

Czym jest dom energooszczędny?

Główna idea domów energooszczędnych polega na redukcji zużycia energii, co przyczynia się nie tylko do zmniejszenia kosztów, ale także do ochrony środowiska naturalnego. Oszczędzanie energii światła, ciepła i wody jest możliwe dzięki zespołowi nowoczesnych elementów architektonicznych, budowlanych i konstrukcyjnych, które w połączeniu z izolacją termiczną, a także technologią energii odnawialnej, pozwalają stworzyć całościowy system energetyczny. 

Budynek tego rodzaju jest w pełni komfortowy i w codziennym użytkowaniu niczym się nie odróżnia od standardowych domów jednorodzinnych. Jego mieszkańcy mogą swobodnie korzystać z prądu, wody i ogrzewania. Różni się natomiast technologia zużycia energii, a także proces jej odnawiania. Domy energooszczędne są zaprojektowane w taki sposób, by nie tylko zmniejszać zużycie energii, ale też samodzielnie tworzyć potrzebną energię. W wyniku tego dochodzi do tzw. zerowego zużycia energii w domu energooszczędnym. 

Budynki tego typu posiadają ciepłe ściany, a także wykorzystują promienie słoneczne w celu oświetlenia i ogrzewania pomieszczeń. Ponadto wykorzystuje się ciepło gruntu, słoneczną energię odnawialną, a także energooszczędną wentylację.

Warto zdawać sobie sprawę z tego, że każdy element domu energooszczędnego odgrywa bardzo ważną rolę w kształtowaniu systemu niskoemisyjnego. Wszystko ma tutaj znaczenie: zaczynając od kształtu bryły, a kończąc na położeniu okien i planowaniu pokojów w budynku. Należy zdawać sobie sprawę z tego, że im więcej naturalnego światła może wykorzystać budynek i jego mieszkańcy, tym mniejsze będzie zużycie energii elektrycznej. Przykładowo: 

• salon, kuchnia, jadalnia i biuro domowe muszą być dobrze nasłonecznione w ciągu dnia, nie będzie wówczas potrzeby włączania dodatkowego oświetlenia w pomieszczeniach;
• najlepiej, żeby sypialnie i pokoje dziecięce były nasłonecznione w godzinach porannych, ale nie ogrzewały się słońcem w ciągu dnia, co pozwoli zachować odpowiednią temperaturę wieczorem, kiedy najczęściej korzysta się z tych pokoi;
• łazienki, toalety, garaże, pralnie i schowki nie muszą posiadać okien i być nasłoneczniane – korzystamy z tych pokoi krótko, nie zostając tam przez dłuższą część dnia, a więc można sobie pozwolić na chwilowe włączenie światła, kiedy tego potrzebujemy. 

Z jednej strony budynek energooszczędny powinien zawierać wystarczającą liczbę okien, które napełnią go słonecznym światłem i ciepłem. Z drugiej zaś strony liczba okien nie powinna być zbyt duża, gdyż może się to wiązać z naruszoną termoizolacją. 

Jest to tylko jeden z licznych elementów projektowania domu energooszczędnego, który ma bezpośredni wpływ na poziom minimalizacji zużycia energii takich budynków. Wszystkie te elementy są ze sobą powiązane i muszą zostać zaprojektowane w taki sposób, by nie kolidować ze sobą, a wzajemnie wspierać swoje funkcje.  Czy jest to możliwe? Tak! W tym celu tworzone są specjalne projekty budynków energooszczędnych, które są dostosowane do indywidualnych okoliczności i warunków, w których znajdzie się ten, a nie inny budynek. Pod uwagę brane są nawet strony świata, lokalny klimat, liczba dni słonecznych w roku, okres ogrzewania, a także wiele innych czynników i okoliczności, w których zlokalizowany jest budynek, oszczędzający energię. 

Czytaj również: Zasady „zero waste”. Jak śmiecić mniej, a oszczędzać więcej?

W dalszej części artykułu dokładniej przyjrzymy się  każdemu z najważniejszych elementów domu energooszczędnego, przeanalizujemy jego rolę w całościowym systemie energetycznym takiego domu, a także przedstawimy rozwiązania alternatywne. 

Najważniejsze elementy budynku energooszczędnego

Żeby wyznaczyć najważniejsze elementy domu niskoemisyjnego, warto najpierw wymienić czynniki, które mają bezpośredni wpływ na ilość zużywanej energii w takim domu. Oto niektóre z nich: 

• wielkość powierzchni domu;
• liczba osób, mieszkających w domu; 
• klimat, w którym jest zlokalizowany budynek;
• możliwość samodzielnego tworzenia energii; 
• oświetlenie naturalne budynku; 
• rodzaj urządzeń elektronicznych, z których korzysta się w budynku; 
• termoizolacja domu; 
• system grzewczy.

To tylko kilka czynników, które przekładają się na wysokość rachunków (czynszu, prądu i mediów), które będziemy otrzymywać co miesiąc. Nie jest żadną tajemnicą, że im większa powierzchnia budynku, tym więcej potrzebuje on energii cieplnej, a zatem więcej płacimy za ogrzewanie. Inne rachunki otrzymuje też młoda para, która mieszka w budynku we dwójkę, a inne wielka rodzina, składająca się z 4-6 dorosłych osób. W krajach i miastach północnych zima jest znacznie dłuższa niż w południowych, a więc trzeba wydać więcej na ogrzewanie i oświetlenie domu (brak słońca ma także negatywny wpływ na poziom zużycia energii). Budynki z fotowoltaiką mogą samodzielnie tworzyć energię dla własnego użytku i nie tylko. Jeżeli zaś powierzchnia fotowoltaiki jest wystarczająco duża, to z energii słońca można też skorzystać w celach ogrzewania domu. Chyba każdy już zauważył, że w pokojach, które są nasłoneczniane w ciągu dnia, nie włączamy światła, a ponadto często są one cieplejsze niż te, do których nie trafia światło słoneczne. Nowoczesny sprzęt elektroniczny jest o wiele bardziej oszczędny niż urządzenia, które zostały wyprodukowane przed laty. Wprawdzie trzeba za nie zapłacić nieco więcej, ale w procesie użytkowania zaoszczędzimy na zużyciu prądu. Dobra termoizolacja domu i nowoczesny system grzewczy są gwarancją znacznego oszczędzania energii cieplnej. 

Kształt domu

Początkowo może się wydawać, że kształt domu nie ma żadnego wpływu na poziom energooszczędności budynku, co nie jest jednak prawdą.  Przede wszystkim należy zdawać sobie sprawę z tego, że budynek niskoemisyjny nie może być parterowy, lecz musi obejmować co najmniej dwa piętra. Po pierwsze pozwala to zmniejszyć powierzchnię ścian zewnętrznych w stosunku do całkowitej kubatury domu, a po drugie pozwala to zmniejszyć powierzchnię dachu, co bezpośrednio przekłada się na poziom oszczędzania energii cieplnej. 

Najlepiej, żeby kształt domu energooszczędnego był prostokątny. Większe ściany i okna umieszcza się od strony południowej, która w klimacie polskim jest znacznie bardziej nasłoneczniona. Współczesne projekty budynków energooszczędnych nierzadko posiadają jednospadowy dach, który z jednej strony znacząco zmniejsza powierzchnię dachu, a z drugiej zwiększa powierzchnię ściany od strony południowej. Najważniejsza zasada domu energooszczędnego mówi o tym, że powierzchnia użytkowa domu powinna być jak największa w stosunku do powierzchni nieużytkowej (na przykład dachu, poddasza, ścian zewnętrznych etc.). Niekiedy architekci decydują się na zaprojektowanie poddasza jako dodatkowej powierzchni użytkowej, która może posłużyć jako pokój dziecięcy, domowa siłownia, pokój gier czy pokój garderobiany. 

Wielkość domu

Im większa powierzchnia domu, tym więcej ciepła i oświetlenia on wymaga, a zatem jest on mniej energooszczędny. Dla budynków niskoemisyjnych kwadratura odgrywa bardzo ważną rolę. Jeżeli rodzina decyduje się na budowę takiego domu od zera, to warto dokładnie określić potrzeby rodziny, co pozwoli obliczyć liczbę pokoi. Przykładowo – dla rodziny, która posiada jedno dziecko i nie planuje dzieci w przyszłości, budowa domu, w którym znajdą się cztery sypialnie nie jest już energooszczędna. Optymalny projekt domu powinien zawierać 1-2 sypialnie (jedna może być dla gości), jeden pokój dziecięcy, pokój rodzinny, kuchnię i jadalnią oraz jedną łazienkę. Jeżeli zaś w jednym domu zamierza mieszkać wielka rodzina: młoda para z dwójką dzieci, rodzice męża i siostra żony, to jest oczywiście sens budowy większego budynku, który zawiera co najmniej 5 sypialni, w tym dwa pokoje dziecięce, dwie łazienki oraz kuchnię z jadalnią. 

Okna

Okna są jednym z najważniejszych elementów, decydujących o poziomie energooszczędności budynku. Z jednej strony zbyt duża liczba i powierzchnia okien może naruszyć termoizolację budynku, a z drugiej to właśnie dzięki oknom pokoje są nasłonecznione, a co za tym idzie – cieplejsze i lepiej oświetlone. Najbardziej użyteczne w zakresie oszczędzania energii są okna umieszczone w południowej części domu. Im większa jest powierzchnia pokoju, tym większe okna warto w nim umieścić – oczywiście pod warunkiem, że pokoje te znajdują się w południowej części budynku. 

W takich pokojach, które w ogóle nie potrzebują światła słonecznego i nie mogą zostać wystarczająco nasłonecznione w ciągu dnia, najlepszym rozwiązaniem będzie albo pełna rezygnacja z okien, albo zastosowanie jednego okna o niewielkiej powierzchni. Chodzi przede wszystkim o takie pokoje, jak: łazienka, toaleta, schowek, pralnia etc. 

Układ pomieszczeń

Kwestia pokoi wygląda podobnie, jak w przypadku okien. Od strony północnej warto zaplanować takie pokoje, w których mieszkańcy nie przebywają stale, a więc które nie potrzebują tyle światła i ciepła, jak powiedzmy sypialnie czy pokoje rodzinne. W tej części budynku będzie można utrzymywać niższą temperaturę powietrza bez szkody dla komfortu mieszkańców budynku, a jednocześnie zrezygnować z instalacji okien. Od północy warto natomiast ulokować: garaż, pralnię, garderobę, wszelkie schowki i pomieszczenia techniczne. Z kolei pokoje dziecięce, sypialnie i kuchnię warto umieścić od strony południowej, co zapewni w tych pomieszczeniach dużą ilość światła i ogrzeje je do komfortowej temperatury powietrza. 

Fotowoltaika

Fotowoltaika stała się nieodłącznym elementem domów energooszczędnych. Instalacja fotowoltaiki może wiązać się z koniecznością poniesienia określonych wydatków. Niemniej jednak użytkownik zyskuje w efekcie własny prąd, za który nie musi spłacać rachunków i który może wykorzystać na własne potrzeby – w tym na oświetlenie i ogrzewanie domu oraz korzystanie z urządzeń elektronicznych.  W większości przypadków fotowoltaika staje się głównym źródłem energii dla budynków energooszczędnych. Dzięki temu tego rodzaju domy pozwalają już nie tylko oszczędzać energię, ale też produkować ją na własny użytek. Przy czym im większa powierzchnia fotowoltaiki, tym więcej energii produkuje dom, a zatem w niektórych przypadkach może dojść do zerowego zużycia energii w budynku energooszczędnym. Najczęściej fotowoltaikę instaluje się na dachu budynku. Jak już wspomnieliśmy – powierzchnia dachu nie może być wówczas zbyt duża. Warto zatem podjąć rozważną decyzję na temat powierzchni dachu i zastanowić się nad tym, ile zwiększona powierzchnia dachu może przynieść korzyści pod kątem oszczędzania i zdobycia energii, a ile szkody. Decyzję w takim przypadku podejmuje architekt domu energooszczędnego, oferując klientom optymalną (względem zysków i strat) powierzchnię dachu.

Ile kosztuje budowa domu energooszczędnego?

Całkowita wartość budowy domu niskoemisyjnego jest uzależniona od wielu czynników. Można wymienić wśród nich szereg podstawowych, które obowiązują również w przypadku zwykłych budynków jednorodzinnych, w tym: 

• powierzchnia domu;
• materiał budowlany; 
• kształt i powierzchnia dachu;
• kubatura budynku; 
• wykończenie wnętrz;
• system wentylacyjny;
• instalacja mediów;
• liczba pokoi. 

W przypadku budynków energooszczędnych do wszystkich powyższych czynników należy też dodać następujące: 

• system grzewczy; 
• powierzchnia fotowoltaiki; 
• termoizolacja; 
• specjalne materiały budowlane; 
• projektowanie domu energooszczędnego.

Według średnich obliczeń budowa domu energooszczędnego jest o około 30-40% droższa w porównaniu do zwyczajnych domów jednorodzinnych. Nie oznacza to jednak, że taka inwestycja nie jest rozsądna. Rodzina, decydująca się na projekt domu energooszczędnego, najprawdopodobniej zdaje sobie sprawę z tego, że w perspektywie najbliższych kilku lat otrzyma zwrot z inwestycji pod postacią niższych rachunków za prąd, gaz, ogrzewanie i wodę. Ponadto jest to decyzja osób świadomych i tych, które dbają o środowisko naturalne. Czy można zbudować dom energooszczędny za te same pieniądze, co zwykły dom jednorodzinny? Tak! Tego typu rozwiązanie też jest możliwe, jednak należy wtedy zaoszczędzić na określonych wydatkach, a mianowicie: 

• zbudować dom o mniejszej powierzchni; 
• zaprojektować mniej pokoi;
• zaprojektować tańsze wykończenie domu;
• zrezygnować z ogrzewania podłogowego.

Jak widać –  można zmieścić się w określonym budżecie, a jednocześnie zrealizować projekt domu energooszczędnego. Warto też pamiętać, że tego rodzaju inwestycja nie przyniesie natychmiastowych zysków, a jednak pozwala znacząco zaoszczędzić w perspektywie kilku najbliższych lat. Dla większości z nas budowa domu jest przecież projektem, który posłuży nam do końca życia. Można zatem powiedzieć, że korzyści z projektu domu niskoemisyjnego będziemy czerpać tak długo, jak długo będziemy w nim mieszkać. Jeżeli chodzi o wysokość oszczędności na opłatach, to średnio wynosi ona 15-20%. Podkreślamy jeszcze raz, że budowa takiego domu to inwestycja jednorazowa, natomiast przewidywane oszczędności są regularne, comiesięczne. 

Czy warto inwestować w budowę domu energooszczędnego?

Jeżeli nadal zastanawiasz się nad tym, czy warto w ogóle decydować się na budowę domu energooszczędnego, to musisz zadać sobie kilka podstawowych pytań. Odpowiedzi na nie będą bardzo pomocne w podjęciu właściwej decyzji. 

1. Czy chcesz codziennie oszczędzać pieniądze na zużywanej w domu energii?
2. Czy zależy ci na ochronie środowiska naturalnego? 
3. Czy chcesz, żeby twój dom był nowoczesny i komfortowy? 
4. Czy chcesz być niezależny od zmieniających się cen gazu, wody i prądu?
5. Czy chcesz co miesiąc oszczędzać do 20-30% na opłatach za media? 

Jeżeli twoja odpowiedź na każde z powyższych pytań brzmi: tak, to na pewno warto się zdecydować na budowę domu energooszczędnego. Jeżeli jednak powyższe czynniki nie są dla ciebie ważne, a zależy ci jedynie na zaoszczędzeniu środków w trakcie budowy domu, to chyba warto zrezygnować z tego pomysłu i zamówić projekt zwykłego domu jednorodzinnego. 

Niemniej jednak szacunkowe obliczenia udowadniają, że zwrot z inwestycji w budowę domu energooszczędnego następuje już po około 3-5 latach użytkowania takiego budynku. Nie oznacza to jednak, że właściciel otrzymuje zwrot w postaci jednorazowej wypłaty, lecz systematycznie oszczędza na wydatkach – z roku na rok, z miesiąca na miesiąc, z dnia na dzień.

Weź pożyczkę