Podatek od pożyczki w rodzinie – co warto wiedzieć?

Państwo polskie, jak większość państw na świecie, aby zapewnić sobie wpływy, obarcza obywateli różnego rodzaju obciążeniami fiskalnymi. Oprócz znanych wszystkim podatków: dochodowego, VAT, akcyzy czy podatku od wygranej istnieje wiele podatków, o których przeciętna osoba nie słyszała i nie wie, że powinna je zapłacić. Jednym  takich, nieoczywistych, podatków jest podatek od spadków i darowizn, a innym - podatek od pożyczki w rodzinie 2023. Poniżej przedstawiamy wszystko, co należy wiedzieć o tym drugim podatku.

Czytaj również inne artykuły z kategorii "Pożyczki"

Podatek od pożyczki w rodzinie 2023 – co to jest?

Wedle ustawy z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych, każda prywatna pożyczka objęta jest opodatkowaniem PCC w wysokości 2% podstawy (w tym przypadku podstawą jest kwota pożyczki). Innymi słowy, zawierając z kimś umowę pożyczki, zobowiązani jesteśmy do oddania fiskusowi 2 % z pożyczanej kwoty. Całe szczęście ustawodawca przewidział kilka wyjątków, w których nie jesteśmy zobligowani do płacenia tego podatku.

Zgodnie z art. 9 ust. 10 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zwolnieniu z opodatkowania podlegają:

• pożyczki z kas lub funduszów zakładowych, funduszów związków zawodowych, pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych;
• spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych;
• pożyczki otrzymane od jednej osoby w kwocie nieprzekraczającej 5.000 zł bądź 25.000 zł od wielu osób – otrzymane w ciągu 3 kolejnych lat kalendarzowych, począwszy od 1 stycznia 2009 roku;
• pożyczki udzielone przez przedsiębiorców niemających na terytorium Polski siedziby lub zarządu, prowadzących działalność w zakresie kredytowania oraz udzielania pożyczek.

Oprócz tego unikniemy opodatkowania w przypadku, gdy pieniądze pożyczymy od najbliższej rodziny, a konkretnie od osób należących do I grupy podatkowej. Wedle ustawy są to:

• małżonek,
• zstępni,
• wstępni,
• pasierb,
• zięć,
• synowa,
• rodzeństwo,
• ojczym,
• macocha,
• teściowie.

Kwota graniczna, do której nie musimy zgłaszać pożyczki w urzędzie skarbowym, to 9637 zł od jednej osoby w ciągu 5 lat. Jeśli pożyczana przez nas kwota przekracza tę sumę, jesteśmy zmuszeni zgłosić to w odpowiednim urzędzie skarbowym i spełnić dwa warunki:

1. Przedstawić dokument poświadczający przekazanie pożyczki na rachunek bankowy lub poprzez przekaz pocztowy.
2. Złożyć deklarację PCC3 w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych do właściwego organu podatkowego w terminie 14 dni od daty dokonania czynności.

Spełnienie powyższych warunków zwalnia nas od obowiązku płacenia 2% podatku przy kwocie powyżej 9637 zł. Należy przy tym pamiętać, iż zasada ta nie dotyczy pożyczek pomiędzy teściami, zięciem i synową. Osoby te są zobowiązane do zapłacenia podatku w przypadku przekroczenia granicznej kwoty pożyczki.

Jakie są konsekwencje niedopełnienia warunków zwolnienia?

Ustawa jasno i czytelnia określa obowiązki, jakie należy spełnić, aby otrzymać zwolnienie od podatku, oraz kary za niedopełnienie powyższych. Jeżeli pożyczka nie zostanie zgłoszona w ustawowym terminie 14 dni, podatnik zmuszony jest zapłacić podatek w wysokości 2%. Jeśli jednak, w toku czynności kontrolnych urzędników skarbowych podatnik powoła się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a podatnik nie przedstawi przy tym odpowiednich dokumentów potwierdzających przelanie pieniędzy na konto bankowe, przekazem pieniężnym lub na konto Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo Kredytowe, to zostanie obciążony podatkiem wynoszącym 20% kwoty bazowej. Dlatego bardzo ważne jest, aby dopilnować wszelkich formalności w wyznaczonym przez ustawę terminie, gdyż w przeciwnym wypadku mogą nas czekać dodatkowe koszty.

Jak sporządzić umowę pożyczki?

Każdy wie, że wszelkie umowy, nawet te zawierane z osobami bliskimi, najlepiej mieć na piśmie. Z tego powodu warto zadbać, aby umowa pożyczki w rodzinie zawierała w sobie wszystkie niezbędne informacje, takie jak:

• kto – czyli dane osoby udzielającej pożyczki;
• co – czyli kwota udzielanej pożyczki;
• komu- dane osoby przyjmującej pożyczkę;
• ewentualny procent od pożyczonej kwoty;
• termin spłaty pożyczki;
• stopień pokrewieństwa osób zawierających umowę.

Taka umowa nie musi być potwierdzona notarialnie. Kwestie związane z podatkami od pożyczki leżą po stronie pożyczkobiorcy i to on musi zająć się ich uregulowaniem.

Warto pamiętać, aby w tytule przelewu z pożyczką wpisać, że jest to pożyczka w rodzinie. Będziemy wtedy posiadali wiarygodny dowód przelewu na wypadek kontroli US lub późniejszego dochodzenia swoich roszczeń.

Czytaj również: Pożyczka z poręczycielem – kiedy to dobre rozwiązanie?

Pożyczka a darowizna? Różnice w podatkach

W przypadku darowizny podobnie jak w przypadku pożyczki, z podatku zwolnione są osoby z I grupy podatkowej, jeśli wartość darowizny nie przekracza 9637 zł. Dalsza rodzina także ma szansę uniknąć opodatkowania, jednak w ich przypadku kwota wolna od podatku wynosi odpowiednio:

• 7276 zł dla II grupy (zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych);
• 4902 zł dla III grupy (inni nabywcy).

Warto wspomnieć, że w ramach I grupy, wyróżnia się grupę 0, w której skład wchodzą:

• małżonek;
• zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki);
• wstępni (np. matka, ojciec, dziadkowie);
• rodzeństwo;
• ojczym;
• macocha.

Grupa ta jest zwolniona z podatku przy kwocie przekraczającej kwotę graniczną, pod warunkiem, że spełnią następujące warunki:

1. Zgłoszą to do odpowiedniego urzędu skarbowego.
2. Odpowiednio udokumentują darowiznę (podobnie jak w przypadku pożyczki).

Osoby te są zobowiązane do spełniania tych warunków w terminie do 6 miesięcy od otrzymania darowizny.

W pozostałych przypadkach należy złożyć deklarację w odpowiednim urzędzie skarbowym, w terminie do 1 miesiąca od otrzymania darowizny oraz zapłacić podatek, który wynosi:

• 3% – do kwoty 10278 zł;
• 308 zł 30 gr i 5% nadwyżki ponad 10.278 zł – dla kwoty od 10278 zł do 20556 zł;
• 822 zł 20 gr i 7% nadwyżki ponad 20.556 zł – dla kwoty powyżej 20556 zł.

Jak widać, przepisy podatkowe w Polsce mogą się wydawać nieco skomplikowane i nie omijają nawet najbliższej rodziny. Jednak dopełnienie warunków zwolnienia w terminie sprawi, że nie będziemy musieli ponosić dodatkowych kosztów związanych z pożyczką lub darowizną od najbliższej rodziny.