Сenne monety w Polsce i na świecie: cała fortuna w kawałku metalu

Nawet osoby, które nie interesują się kolekcjonowaniem wiedzą, że rzadkie monety mogą kosztować bardzo dużo pieniędzy. Niestety tylko nieliczna grupa osób wie, jakie monety polskie można zaliczyć do tej kategorii i na co trzeba uważać, oddając w sklepie lub supermarkecie drobne, by nie przegapić prawdziwego skarbu? Na te oraz inne pytania dotyczące drogich monet, odpowiadamy w dzisiejszym artykule.

Warto dodać również, że stare lub unikatowe monety są trzecim najbardziej dochodowym rodzajem inwestycji na świecie. Zaraz po rzadkich samochodach i winach kolekcjonerskich. Według raportu Knight Frank z 2021 roku w ciągu ostatnich 5 lat zwrot z inwestycji w rzadkie monety wynosił 50%, a ponad 10 lat - 182%.

Chcesz wiedzieć więcej o pieniądzach i inwestowaniu? Przeczytaj inne przydatne artykuły na ten temat.

Jak wycenić monetę?

Uważa się, że numizmatyka to "hobby królów". Ludzie zbierają monety dla własnej przyjemności, dla uzyskania szybkiego zysku z ich sprzedaży lub w formie inwestycji długoterminowej. Bez względu na powód Twojego hobby związanego z numizmatyką, umiejętność określenia wartości starych monet może okazać się użyteczna nawet w codziennym życiu. Dotyczy to zarówno osób chcących zarabiać pieniądze na kolekcjonowaniu monet, jak i tych, które chcą wiedzieć wszystko o swojej kolekcji. Zachęcamy do zapoznanie się z naszym artykułem. Dowiecie się wiele, na temat aspektów, które wpływają na ostateczną wycenę cennych monet.

Zanim zaczniesz inwestować w monety, powinieneś się dowiedzieć, jakie mamy rodzaje monet. Wyróżniamy monety kolekcjonerskie i obiegowe. Monety kolekcjonerskie dzielą się na dwa gatunki:

• pamiętne— są wykonywane najczęściej ze stopu mosiądzu lub żelaza. Monety są wybijane stemplem lustrzanym. Często mają ząbkowane ranty,
• rocznicowe — są to monety okolicznościowe. Wybijane z konkretnej okazji, na rynku możemy spotkać monety np. z okazji 10. jubileuszu powstania World of Tanks, czy 100. rocznice III Powstania Śląskiego.

Wartość  monet ustala się w następujący sposób:

• stopień rzadkości — w zależności od ilości monet w obiegu (ile zostało takich wybitych). Najtańsze są monety, które zostały wyprodukowane w milionach egzemplarzy. Najdroższe są natomiast to monety próbne. Zazwyczaj powstawały w liczbie do 10 sztuk,
• poziom zapotrzebowania — jest to zależne od historii monety, a także estetyki jej wykonania. Parametr ten wpływa na koszt monety około 1,5-2 razy, 
  stan monety — na podstawie międzynarodowych kryteriów wszystkie monety podzielono na 10 podstawowych klas, oznakowanych za pomocą liter: UNC, AU, XF, VF, F, VG, G, AG, FA, PR. Najwięcej kosztują egzemplarze oznakowane symbolem UNC. Oznacza to, że stan monety jest idealny. Natomiast najmniej kosztują mocno zniszczone monety, oznakowane symbolem PR.
• jeśli moneta jest dawna lub ma ciekawą historię, wykorzystane podczas jej bicia złoto lub srebro dodatkowo dodadzą jej wartości.
• historia monety —  jeśli moneta jest dawna lub ma ciekawą historię, wykorzystane podczas jej bicia złoto lub srebro dodatkowo dodadzą jej wartości.

Ciekawy fakt

Nie można zapominać, że wskazana lub szacowana wartość monety to teoria. Jest to tylko jej wartość. Nie ma gwarancji, że będzie można sprzedać monetę  za taką samą kwotę. W wielu przypadkach potencjalni nabywcy Twoich monet zarabiają na ich odsprzedaży

Czytaj również: Największe banki w Polsce

Jak sprawdzić, ile jest warta moneta?

Bez wątpienia najważniejsza jest praktyka. Im dłużej interesujemy się zagadnieniem, tym lepiej je znamy. W celu pogłębiania swojej wiedzy o cennych monetach można sięgnąć do kilku podstawowych źródeł informacji, w tym:

• katalogu z monetami;
• książek tematycznych;
• oceny ekspertów-numizmatyków;
• forum numizmatyków, gdzie można zamieścić zdjęcie monety, a następnie eksperci dokonają jej oceny;
• na rynkach jest wielu sprzedawców, którzy kupują antyki, w tym papierowe pieniądze, obligacje, monety, medale, nagrody. Oni również mogą ustalić wartość monety, ale warto pamiętać, że może ona być niższa niż faktyczna.

Rodzaje rzadkich monet

Jeżeli chcesz rozpocząć poszukiwania rzadkich monet, na początku powinieneś zapoznać się z podstawowymi informacji oraz poznać podstawowe pojęcia numizmatyczne. Poniżej kilka wskazówek, na co zwrócić uwagę przy oglądaniu starych monet?

• awers — jest to najważniejsza część monety. Zawiera informacje o podstawie prawnej wybicia monety. W tym miejscu znajduje się również portret, imię, herb czy nazwę państwa.
• rewers — jest to druga strona monety. Na rewersie znajdziemy elementy graficzne oraz mniej ważne okoliczności wybicia monety. Często (ale nie zawsze) na rewersie jest także umieszczany nominał monety. Na rewersie umieszcza się również rok wybicia.
• otok — Jest to wąski pasek wzdłuż obrzeża monety. Okrąża rewers lub awers. Ma na celu usztywnienie monety oraz zapobiega ich sklejaniu się.
• pole — jest to główna część awersu i rewersu;
• rant — krawędź, strona boczna monety,
• legenda — są to wszelkie napisy na monecie. Legenda na monecie jest synonimem inskrypcji. Zawiera różne znaki pisarskie, w tym. skróty, słowa, czy pojedyńcze litery,
• egzerga — jest to dolna część monety. Zazwyczaj zawiera informacje o dacie i twórcy monety. Czasami się zdarza, że pole pozostaje niewypełnione,

Ciekawy fakt

Monety „złej” jakości lub uszkodzone na tyle, że trudno dokonać oceny ich stanu, mają swoją podstawową wartość, która wyznaczana jest na podstawie analizy ich składu. Aby dokładnie ustalić wartość monety, należy pomnożyć jej wagę przez procent najdroższego metalu przy obecnych cenach kruszcu.

Wszystkie rzadkie i cenne monety można podzielić na kilka podstawowych kategorii:

• Monety wypuszczone w limitowanej edycji;
• Monety jedyne w swoim rodzaju;
• Monety z cennymi błędami (druk do góry nogami, niepoprawne napisy, brak przebicia jednej strony itp.);
• Starożytne monety;
• Próbne monety, które przeznaczone były do obiegu pieniężnego, ale z jakiegoś powodu nie trafiły na rynek;
• Monety pamiątkowe.

Gdzie szukać starych monet?

Mówiąc o poszukiwaniu starych monet pierwszym skojarzeniem, które przychodzi do głowy jest romantyczna, ale niełatwa praca poszukiwaczy skarbów. Znaczna większość monet, które mają dużą wartość jest znajdowana przypadkowo, przez osoby, które nie miały takiego celu. Jeżeli jednak chce się rozpocząć kolekcjonowanie monet “na poważnie”, warto wówczas pójść inną drogą. Trzeba jednak pamiętać, że stworzenie kolekcji numizmatycznej to nie tylko czasochłonne i pracochłonne zajęcie, ale również drogie hobby. Jeśli trafisz na starą monetę zachowaną w dobrym stanie, może się ona okazać prawdziwą „perełką” w Twojej kolekcji. Jeżeli ponadto będzie w dobrej cenie, nie warto nawet zastanawiać się nad jej kupnem - w przyszłości jej zakup powinien zwrócić się co najmniej kilka razy. Gdy nie posiadasz gotówki, dobrym rozwiązaniem może być mikropożyczka zaciągnięta w firmie Szybka Gotówka.

Każda osoba, która interesuje się zbieraniem monet, szuka nowych sposobów na odnalezienie nowych cennych egzemplarzy. Monety zawsze można kupić, jednak po pierwsze nie przynosi to, aż takiej satysfakcji, jak samodzielne znalezienie unikatu, a po drugie czasami to bardzo droga inwestycja. Poniżej przedstawiamy ciekawe sposoby, które pomogą Ci znaleźć unikatowe monety do Twojej kolekcji:

• szukanie starych monet wśród rodziny, szczególnie u dziadków czy starszego pokolenia. Czasem w starych domach można trafić na prawdziwe perełki, jak na przykład na polskie monety przedwojenne;
• cenne egzemplarze również można dostać w postaci reszty w sklepie - prawdziwy numizmata zawsze przegląda metalowe grosze i złotówki przed tym, jak wrzuci je do portfela;
• wymiana z osobami, które również kolekcjonują monety;
• giełdy, aukcje, jarmarki antyków itp. To jednak wiąże się z zakupami. 

Czytaj również: Kto wymyślił pieniądze? Krótka historia pieniądza

Top-5 najdroższych monet świata w 2023 roku

Marzeniem każdego kolekcjonera posiadającego solidną kolekcję monet jest uzupełnienie swoich zbiorów o najdroższe monety na świecie. W tym przypadku nie chodzi o wartość nominalną tylko o wartość kolekcjonerską. Czasami na pierwszy rzut oka monety z niklu i miedzi czasem kosztują całą fortunę.

Najczęściej chęć zdobycia cennej monety wiąże się z jej dawną lub niezwykłą historią oraz wiekiem, nieco rzadziej - stanem zachowania lub szczegółami designu. Obecnie za najdroższe monety na świecie uważano te, które zostały wybite w XIX-XX stuleciu, a 5 najdroższych monet świata jest zaprezentowana poniżej:

1 miejsce 

Double Eagle" (Podwójny Orzeł)

Koszt: ponad 18 000 000 USD

Rok bicia: 1933

Miejsce bicia: USA

Materiał: stop miedzi ze złotem w stosunku 9:1

Moneta ta ma nominał 20 USD. Została zaprojektowana przez Augustusa Saint- Gaudensa. Nazwa tej monety nawiązuje do mowy potocznej w stanach. Dziesięciodolarówki były nazwane orłem, dlatego też rzeźbiarz zaprojektował monetę o podwójnej wartości, czyli z podwójnym orłem. Obecnie z tego roku (1933) mamy potwierdzoną autentyczność dla zaledwie trzech monet. Jedna została wylicytowana przez prywatną osobę (dającym tym samym tej monecie tytuł najdroższej monety świata), a pozostałe dwie są własnością rządu Stanów Zjednoczonych.

Flowing Hair Dollar, czyli dolar z rozpuszczonymi włosami

Koszt: ponad 7 000 000 USD

Rok bicia: 1794-1795

Miejsce bicia: USA

Materiał: srebro

2 miejsce 

Flowing Hair Dollar, czyli dolar z rozpuszczonymi włosami

Koszt: 10 000 000 USD

Rok bicia: 1794-1795

Miejsce bicia: USA

Materiał: srebro

Jest to pierwsza srebrna moneta wybita w Stanach Zjednoczonych. Monety z takim wzorem o wartości jednego dolara amerykańskiego były wybijane na przełomie XVIII i XIX wieku. Drugie miejsce w rankingu najdroższych monet świata w 2023 roku zajmuje dolar z postacią kobiety z rozpuszczonymi włosami. W rzeczywistości podczas wybijania tych monet, zostało ich wybitych 162 tysiące (jest to duża ilość), jednak tylko 2000 trafiło do obiegu publicznego. Pozostałe monety z wizerunkiem kobiety zostały przeznaczone na prezenty. Obecnie szacuje się, że w prywatnych kolekcjach monet znajduje się tylko dwa tysiące monet z wizerunkiem kobiety w rozpuszczonych włosach. 

3 miejsce

Brasher Doubloon

Koszt: 9 360 000 USD

Rok bicia: 1787

Miejsce bicia: USA

Materiał: 22-karatowe złoto

Jest to amerykańska moneta o wartości nominalnej 16 dolarów. Zaczęły być wybijane w roku 1787. Początkowo była ona nazywana podwójnym dublonem, jednak obecnie jest zaliczana do hiszpańskiego dublona. Z ciekawostek, moneta ta została nakręcona w filmie z 1942 roku “Czas zabijania” czy “The Brasher Doubloon” z 1947 roku. Niegdyś była najdroższą monetą sprzedaną w Stanach Zjednoczonych na aukcjach publicznych.

4 miejsce

Złoty dolar z 1922 roku

Koszt: 7 000 000 USD

Rok bicia: 1922

Miejsce bicia: USA

Materiał: złoto

Monetę zaprojektował Amerykanin, który był irlandzkiego pochodzenia — Augustus Saint-Gaudens. Projekt monety był niezwykle trudny do wykonania. Z tego powodu pieniądz nie został przeznaczony do użytku publicznego. Do naszych czasów zachowały się jednak pojedyncze sztuki tej monety. Obecnie na giełdach wartość jednej monety przekroczyła już siedem dolarów.

5 miejsce

Podwójny floren Edwarda III 

Koszt: 6 800 000 USD

Rok bicia: 1343

Miejsce bicia: Wielka Brytania

Materiał: złoto

Jest to bardzo mało popularna moneta. W obrocie znajdują się zaledwie trzy sztuki. W zamyśle Króla Edwarda moneta miała być monetą użytkową w Anglii i Europie. Niestety okazała się zbyt lekka. Moneta zyskała na wartości dopiero w 2006 roku, gdy została sprzedana za 6 800 000 dolarów na aukcji w stolicy Wielkiej Brytanii. 

Top 5 najdroższych monet w Polsce w 2023 roku

Historia polskiego złotego liczy prawie pół tysiąca lat. Nazwa monet (złotówki) nie jest przypadkowa. Jest bezpośrednio powiązana ze słowem złoto, ponieważ zagraniczne złote monety, które trafiały do średniowiecznej Polski z sąsiednich i odległych państw, nazywano "złotymi". Jeśli jednak chodzi o rodzime polskie złotówki, to chociaż może wydawać się to dziwnym, ale pierwsze z nich były bite ze srebra, a wartość samej monety stanowiła tylko 30 srebrnych groszy.

Ciekawy fakt

Muzea Narodowe w Krakowie oraz Warszawie są miejscami, gdzie zebrano największe w Polsce kolekcje monet. Jednak w ostatnim czasie coraz większymi zbiorami mogą szczycić się również prywatni polscy kolekcjonerzy.

Obecnie sytuacja jest inna i w Polsce również znajdziemy stare monety, które z pewnością możemy zapisać na listę najdroższych monet świata. W czołówce bez wątpienia znajduję się moneta wybita w 1621 roku przy dworze króla Zygmunta III Wazy 100 dukatów, które w 2018 roku zostały sprzedane na aukcji w Stanach Zjednoczonych za ponad 2 160 000 dolarów. Moneta waży 350 gramów i jest unikatowa. Obecnie na całym świecie znajduje się zaledwie jej sześć egzemplarzy.

Ranking najbardziej drogich polskich monet

Miejsce 1

Pierwszy grosz

Wybicie: 1367 rok

Emitent: Krakowska mennica

Materiał: srebro

Zaraz po 100 dukatach Zygmunta III Wazy drugą co do wartości polską monetą jest pierwszy polski grosz. Został wybity w 1367 roku. Początkowo Krakowska Mennica wybiła tylko 37 sztuk tej monety, dlatego też moneta ta uznana jest za unikatową.

Miejsce 2

Dynar Gnezdvn Civitas

Wybicie: 992-1025

Emitent: Polska

Materiał: srebro

Dynar  GNEZDVN CIVITAS - to zabytkowa moneta polska, jedyna w swym rodzaju. Została ona wybita między latami 992 i 1025. Nie da się określić dokładnego kosztu tej srebrnej monety, gdyż jest ona własnością państwa. Z pewnością ma jednak wysoka wartość.

Miejsce 3

Portugał

Wybicie: 1562-1652

Emitent: Mennica Wileńska

Materiał: złoto

Jedną z najbardziej poszukiwanych monet polskich jest tak zwany “portugał”. Była ona wybijana niemal w całej europie - śladem za Portugalczykami, którzy wybijali swoje monety w epoce odkryć geograficznych w celu opłaty za wino i przyprawy. Polacy stworzyli własną monetę, która otrzymała symboliczną nazwę „portugał”. Wykonana była ona w stylu polskim i produkowana ze złota

Miejsce 4

Medal zaślubinowy — Sebastian Dadler

Wybicie: 1651

Emitent: Polska

Materiał: złoto

Jest to medal z okazji zaślubin medaliera Sebastiana Dadlera. W awersie jest przedstawiona para młoda, która trzyma się za dłonie. Na monecie został wybity również napis i duch święty, a także dwie dłonie.

Miejsce 5

Dziesięciozłotówka polsko-rosyjska

Nominał: 1,5 rubla

Emitent: Rosja

Materiał: srebro

Dziesięciozłotówka polsko-rosyjska (1,5 rubla) została wybita w 1825 roku, przedstawia profile Mikołaja Pierwszego, cesarzowej i ich dzieci. Takich monet zostało wybitych tylko 36, tak więc jest to unikat. Zostały wybite jako prezent na dzień urodzin Mikołaja I.

A tak oto wygląda lista najbardziej poszukiwanych monet PRL-u, za które gotowi są zapłacić spore pieniądze nie tylko polscy, ale również zagraniczni kolekcjonerzy.

Najrzadziej spotykane monety z okresu PRL-u

Poniżej przedstawiamy listę najbardziej poszukiwanych monet PRL-u, za które kolekcjonerzy (nie tylko polscy, ale również zagraniczni) są gotowi zapłacić duże pieniądze:

Czytaj również: Visa czy MasterСard - którą kartę wybrać?

Podsumowując ten artykuł możemy pokusić się o stwierdzenie, że zarówno historia, jak i współczesność cennych polskich monet jest naprawdę niezwykle ciekawa. Monety są również dobrym sposobem na inwestycje, ponieważ koszt najrzadszych egzemplarzy w ciągu zaledwie kilku lat może wzrosnąć od kilkuset do setek tysięcy dolarów.